Bu aralar bir kaç kişinin paylaştığı çok güzel bir makaleyi İtalyanca Çevirmen ve Operasever, harika insan Suna Ertekin biz Şancılar için çevirdi.Bu faydalı makaleyi lütfen dikkatle okuyunuz ve paylaşınız.
Çevirmenin notu: Çok güzel bir yazıymış, resmen gırtlağımın arkası açıldı.
Ceviren: Suna Ertekin
Yayinlayan: Baris Yanc
ŞANCILIKTA NEFES ALMA
Nefes alma mekanizması kolay bir şeydir ve kesinlikle doğaldır, ama bu mekanizma Şancılığa uygulandığında her şeyin sanatın kurallarına göre yapılması gerekir.
Nefes alma, gırtlağın bütün esnekliğiyle birlikte ve doğru titreşim noktasında, en iyi ses tekniğinin temelidir.
Meşhur olan-olmayan teorisyenler bu olayı çok karmaşık bir hale getiriyorlar, aslında ÖĞRENCİLERİN BÜYÜK KISMI BÜYÜK BİR NEFES ALMA TEMBELLİĞİNE SAHİP VE BOYUN VE OMUZ KASLARINA BÜYÜK BİR GERİLİM YÜKLÜYOR.
Şancılıkta nefes alma zorludur ama o kadar da karmaşık değildir! Başlıca dayanak noktaları diyafram, kaburga kasları ve karın kaslarıdır. İyi kullanıldıklarında ve tamamen serbest bir gırtlak ile doğru koordinasyonu kurduklarında, bu üç önemli nokta Şan sanatı için değerli bir eleman olurlar.
Şimdi basitçe hem sanatçı hem öğretici olarak kendi deneyimlerime dayanarak nefes alma mekanizmasını analiz ediyorum:
1) Akciğerler homojen bir yapıya sahip değildir ve alt kısımları daha fazla genişliğe sahiptir.
2) Diyafram, akciğerlerin altında yer alır.
3) Nefes almaya direkt yardımcı olan kaburga kasları özellikle hareketli olan kaburgalarınkidir (alttakiler)
4) Muhteşem destek ve nefes kontrolü sağlayan kaslar karın kaslarıdır (bunlar da karının alt kısmında yer alırlar)
Sonuç olarak: ŞANCILIKTA NEFES ALMA YUKARIDA OLAMAZ VE OLMAMALIDIR, çünkü en etkili nefes alma yeri kasların arasında ve en geniş kapasite aşağıdadır.
Şanda daha iyi nefes nasıl alınır?
Nefes alma: Diyafram alçalır, kaburga kasları, kaburgalar ve karın genişler, buna muhteşem körüklü karın kasları yardımcı olur. Bu aşamada her iyi Şancı boğazını ve omuzlarını tamamen serbest bırakır, gırtlağını tamamen serbest bırakarak zihninde sesinin tonlamasını hazırlar, ve esnerken yapıldığı gibi yumuşak damağını biraz kaldırır.
Nefes verme: Diyafram yukarı çıkar, kaburga kasları ve karın sıkılır ve karın kasları, bu kaslar üzerindeki destek noktalarının bilinçli kullanımı aracılığıyla basıncı destekleyerek nefes verme hızını ayarlar. Bu aşamada şancı omuzlarını ve boğazını tamamen serbest bırakır, gırtlağını hareket etmesi ve kayması için tamamen serbest bırakır ve dudaklarının, dilinin ve yumuşak damağının bilinçli kullanımı yardımıyla sesini sözlerin iyi telaffuz edilmesiyle yansıtmayı sağlar (jargonda buna "maske" denir).
Teorisyenler, yeni veya arkaik ses teknikleri ile dolu olan bir dünyada durup düşünmenin ve geçmişin büyük sanatçılarını ve bugün gerçekten şarkı söylemeyi bildiğini kanıtlamış sanatçıları dinlemenin tam sırasıdır.
Kendi enstrümanını gerçekten iyi çalmayı bilmeyen birinden keman veya piyano dersi almaya gider miydiniz? Tabi ki hayır. O zaman şarkı söylemeyi bilmeyen büyük ya da küçük teorisyenlere neden "maestro" densin ki? Eğer cevap HAYIR ise, makaledeki büyük şarkıcılarla yapılan son derece ilginç söyleşileri okuyun, bu söyleşiler ölümsüz kayıtlarla daha da değer kazanmıştır.
"Burada başka bir çelişki doğuyor: kendi içlerinde karşıt olan ses bilim adamlarının fikirlerin çelişkisi. Şarkı söyleme derin analitik düşüncelere ve canlı şan deneyiminden doğan fikirlerin uygulanmasına ve sahnede aksiyonun ve şanın en yoğun olduğu zamandaki birden bire ortaya çıkan problemlerin aciliyetine dayanmalıdır." -(Giacomo Lauri - Volpi, "İnsan sesinin sırları" Dall'Oglio yayınları - syf 77-78)
Ek: BÜYÜK ŞANCILARIN NEFES ALMA HAKKINDAKİ GÖRÜŞLERİ
Lauri-Volpi nefes alma ve "armonikler"i bulma hakkında:
"... ben hep düşündüm ki nefes alma diyafram-kaburga kaynaklıdır, çünkü bizim iki armonik kasamız var, bu ve bu, ama kendimizi sadece göğüs kasamızla sınırlandırırsak ve kafatası kasamızı unutursak armonikleri bulamayız, bu bir piyano gibidir, eğer pedala basmazsak oradaki o koca kasa neye yarar..." (Celletti ve Gualerzi'nin Lauri-Volpi'yle 1976 yazında Busseto Tiyatrosunda yaptıkları bir röportajdan)
"... ben hep düşündüm ki nefes alma diyafram-kaburga kaynaklıdır, çünkü bizim iki armonik kasamız var, bu ve bu, ama kendimizi sadece göğüs kasamızla sınırlandırırsak ve kafatası kasamızı unutursak armonikleri bulamayız, bu bir piyano gibidir, eğer pedala basmazsak oradaki o koca kasa neye yarar..." (Celletti ve Gualerzi'nin Lauri-Volpi'yle 1976 yazında Busseto Tiyatrosunda yaptıkları bir röportajdan)
Beniamino Gigli: "Üflemeli" nefes ve derin nefes:
"İlk şart, şarkı söylemek için en üst noktayı hatırlamak gerek, yani sesi nereye dayamalıyız, nerede "derin nefes" almalıyız, çünkü şan sadece nefese dayalıdır, ve nefesi diyafram üzerinden almak gerekir; diyaframın önemi büyüktür." (Beniamino Gigli'nin Viyana'da 1955'teki Masterclass'ı)
"İlk şart, şarkı söylemek için en üst noktayı hatırlamak gerek, yani sesi nereye dayamalıyız, nerede "derin nefes" almalıyız, çünkü şan sadece nefese dayalıdır, ve nefesi diyafram üzerinden almak gerekir; diyaframın önemi büyüktür." (Beniamino Gigli'nin Viyana'da 1955'teki Masterclass'ı)
Carlo Bergonzi nefese hakim olmanın önemi, ses tekniğinin temeli üzerine:
"... Gigli, Schipa ve Pertile gibi büyük tenorların yanında şarkı söyleyebildim. Onlara aralarda teknik öğütler soruyordum: "Komutan, pasajdaki o atakları yapmak için siz nasıl nefes alıyorsunuz?". Gigli de şöyle cevap vermişti: "Canım, ben nefes alırken elini buraya diyaframın üzerine koy". Ve bana bir örnek vermek için "Mi par d'udir ancor"un ilk frazını atak yapmıştı. Bugün şöyle diyen çok: "Evet, ama bu eski teknik!". Hata yapıyorlar: teknik sadece bir tane ve nefesin hakimiyetine dayalı; eğer yıllar geçtikçe değişmişse bu sadece bir yorum farkı". ("MUSICA" dergisinde Şubat 2009'da yayınlanan Carlo Bergonzi'nin bir röportajından)
"... Gigli, Schipa ve Pertile gibi büyük tenorların yanında şarkı söyleyebildim. Onlara aralarda teknik öğütler soruyordum: "Komutan, pasajdaki o atakları yapmak için siz nasıl nefes alıyorsunuz?". Gigli de şöyle cevap vermişti: "Canım, ben nefes alırken elini buraya diyaframın üzerine koy". Ve bana bir örnek vermek için "Mi par d'udir ancor"un ilk frazını atak yapmıştı. Bugün şöyle diyen çok: "Evet, ama bu eski teknik!". Hata yapıyorlar: teknik sadece bir tane ve nefesin hakimiyetine dayalı; eğer yıllar geçtikçe değişmişse bu sadece bir yorum farkı". ("MUSICA" dergisinde Şubat 2009'da yayınlanan Carlo Bergonzi'nin bir röportajından)
Arturo Toscanini ve Giuseppe Valdengo arasındaki konuşma:
"Sadece nefes sesle her zaman destekte olmalıdır, çünkü tabii ki, nefes olmazsa, bel canto çizgisine elveda!" ("Afedersiniz, Toscanini'yi tanıyor musunuz?"dan alıntı Musumeci Yayınları 1984, syf.77)
"Sadece nefes sesle her zaman destekte olmalıdır, çünkü tabii ki, nefes olmazsa, bel canto çizgisine elveda!" ("Afedersiniz, Toscanini'yi tanıyor musunuz?"dan alıntı Musumeci Yayınları 1984, syf.77)
Lauri-Volpi'yle Busseto'da 12 Haziran 1976'da röportaj:
Toscanini'ye dedim ki: "Maestro onuncu kez çıkıyorum ve seyirci sizi çağırıyor, gelin" o zaman beş kez daha çıktık. Perde kapandığı zaman bana dedi ki "Dinle Lauri Volpi, ben de sizin gibi tempoyu hissediyorum, ama bir insanın bu nefesleri kurtarabilme gücüne sahip olabileceğine, nefes alıp bu hızla sonuna kadar gidebileceğine inanamıyordum: çatlayacağınızı sanıyordum"
Toscanini'ye dedim ki: "Maestro onuncu kez çıkıyorum ve seyirci sizi çağırıyor, gelin" o zaman beş kez daha çıktık. Perde kapandığı zaman bana dedi ki "Dinle Lauri Volpi, ben de sizin gibi tempoyu hissediyorum, ama bir insanın bu nefesleri kurtarabilme gücüne sahip olabileceğine, nefes alıp bu hızla sonuna kadar gidebileceğine inanamıyordum: çatlayacağınızı sanıyordum"
Giuseppe Valdengo ile Parma'da 9/4/1977'de arkadaşlarının evinde röportaj:
Siz şan öğretiyorsunuz. İlk önce öğrettiğiniz şey nedir?
"Nefes: nefesle şarkı söylenir. Sonra ses alıştırmaları. Aryaya gelmeden önce çok zaman ve sabıra ihtiyaç var. Bildiğim şeyi öğretiyorum".
Mariella Devia ile röportaj, 28 Eylül 2010:
Siz şan öğretiyorsunuz. İlk önce öğrettiğiniz şey nedir?
"Nefes: nefesle şarkı söylenir. Sonra ses alıştırmaları. Aryaya gelmeden önce çok zaman ve sabıra ihtiyaç var. Bildiğim şeyi öğretiyorum".
Mariella Devia ile röportaj, 28 Eylül 2010:
"Şanın teknik temeli kesinlikle nefestir; ben kendi üzerimde kendimi dinleyerek ve dinleterek çok iş yaptım."
Tenor Ugo Benelli'yle röportaj:
"Genç öğrencilere, öğrenim hayatlarında ne yapmaları arzu ediliyor ve teknik açıdan kesinlikle ne yapmamalılar, bunun için birkaç öğüdünüz var mı?
- Başlıca şey "nefesle şarkı söylemek", ama bunu açıklamak oldukça zor. Montarsolo diyordu ki diyafram ve ses desteği dışında vücut uykudayken olduğu gibi olmalı. Bruscantini, öğrencilere diyaframın altına kalın bir kemer takmalarını öğüt veriyordu (ve kendisi bunu bütün hayatı boyunca yaptı) bu onları alıştırmak ve alınan nefesin nereye dayanması gerektiğini hatırlatmak içindi. Yumuşaklıktan bahsediyorum, kayalıkların üstünde tatlı bir şekilde kırılan denizin dalgalarından. Bağlamak ya da dayamak söz konusu olduğunda kazma ya da birşeyleri toplamaya yarayan kürek düşünülmelidir... ve hafifçe öne eğik bir vücut pozisyonuyla doğru desteğin kolaylıkla bulunabileceğini düşünüyorum. Kesinlikle yapılmaması gereken şeyse, her nefes alışta kalkan omuzlarla şarkı söylemek, vücudu kasarak ve başı çok fazla kaldırarak, çünkü böyle olunca kolaylıkla boğazda iş bitebilir. Bayan Simionato Külkedisi'nin kaydı sırasında bana demişti ki "Küçüğüm, başını aşağıda tut". Oldukça değerli bir öğüttü bu.-" ("operaclick" sitesinden alıntı)
"Genç öğrencilere, öğrenim hayatlarında ne yapmaları arzu ediliyor ve teknik açıdan kesinlikle ne yapmamalılar, bunun için birkaç öğüdünüz var mı?
- Başlıca şey "nefesle şarkı söylemek", ama bunu açıklamak oldukça zor. Montarsolo diyordu ki diyafram ve ses desteği dışında vücut uykudayken olduğu gibi olmalı. Bruscantini, öğrencilere diyaframın altına kalın bir kemer takmalarını öğüt veriyordu (ve kendisi bunu bütün hayatı boyunca yaptı) bu onları alıştırmak ve alınan nefesin nereye dayanması gerektiğini hatırlatmak içindi. Yumuşaklıktan bahsediyorum, kayalıkların üstünde tatlı bir şekilde kırılan denizin dalgalarından. Bağlamak ya da dayamak söz konusu olduğunda kazma ya da birşeyleri toplamaya yarayan kürek düşünülmelidir... ve hafifçe öne eğik bir vücut pozisyonuyla doğru desteğin kolaylıkla bulunabileceğini düşünüyorum. Kesinlikle yapılmaması gereken şeyse, her nefes alışta kalkan omuzlarla şarkı söylemek, vücudu kasarak ve başı çok fazla kaldırarak, çünkü böyle olunca kolaylıkla boğazda iş bitebilir. Bayan Simionato Külkedisi'nin kaydı sırasında bana demişti ki "Küçüğüm, başını aşağıda tut". Oldukça değerli bir öğüttü bu.-" ("operaclick" sitesinden alıntı)
Luciana Serra'yla röportaj
"... Ses her zaman oval ağızla sözlere çok önem verilerek dışarı yansıtılır. Nefes herkes için aynıdır (sopranolar, baritonlar, tenorlar, vs.), herkesin acilitesi (çevikliği) olmak zorundadır..." ("operaclick" sitesinden alıntı)
"... Ses her zaman oval ağızla sözlere çok önem verilerek dışarı yansıtılır. Nefes herkes için aynıdır (sopranolar, baritonlar, tenorlar, vs.), herkesin acilitesi (çevikliği) olmak zorundadır..." ("operaclick" sitesinden alıntı)
Jose Carreras'la röportaj
"Benim teknik yaklaşımım sesi her zaman nefes üstünde tutmak ve boğazı hiç kapatmamaktır"
"Benim teknik yaklaşımım sesi her zaman nefes üstünde tutmak ve boğazı hiç kapatmamaktır"
Luciano Pavarotti hakkında:
"Pavarotti'nin şarkı söyleme tarzında her şey aynı düzeyde değildi (mesela yarım sesler), ama temelleri çok kuvvetliydi: nefesi ders kitabı gibi, diyaframa dayalı, sesi 'maskeli', pasajları doğru ve sonuç olarak tizleri kolay ve canlı." (Alberto Mattioli, Luciano Pavarotti hakkında, "Big Luciano" kitabından Mondadori, 2007)
"Pavarotti'nin şarkı söyleme tarzında her şey aynı düzeyde değildi (mesela yarım sesler), ama temelleri çok kuvvetliydi: nefesi ders kitabı gibi, diyaframa dayalı, sesi 'maskeli', pasajları doğru ve sonuç olarak tizleri kolay ve canlı." (Alberto Mattioli, Luciano Pavarotti hakkında, "Big Luciano" kitabından Mondadori, 2007)
Gabriella Tucci'yle röportaj:
"Güncel olarak mesleki hayatınızda başka bir önemli aktivite de öğretim. Didaktiğiniz esasen neye dayanıyor? -Genelde benim öğretim 360 derecedir, yani şan teknik yönlerden ele alınır, özellikle nefes konusunda çok duruyorum (günümüzde az ve kötü öğretiliyor)" ("operaclick" sitesinden alıntı)
"Güncel olarak mesleki hayatınızda başka bir önemli aktivite de öğretim. Didaktiğiniz esasen neye dayanıyor? -Genelde benim öğretim 360 derecedir, yani şan teknik yönlerden ele alınır, özellikle nefes konusunda çok duruyorum (günümüzde az ve kötü öğretiliyor)" ("operaclick" sitesinden alıntı)
Bruno De Simone ile röportaj:
Sesto Bruscantini (...) beni daha başlangıçta "uyarmıştı": "şunu bil ki senin yorumlayıcı özelliklerin kesinlikle sana öncelikle Buffo roller verilmesini sağlayacaktır ama - şunu da ekledi - bunları yapmak için çok iyi hazırlanmış olman gerekecek, vokaliteni sağlam tutmalısın, iyi geliştirmelisin, sadece aciliteli ve hecelemeye yönelik değil, ve bunun için de önce nefese bağlı şanı iyi öğrenmen gerekli, bu sesi dışarı vermek için doğru bir temeldir; aksi takdirde sadece konuşan bir komik (buffo) olursun!" ("operaclick" sitesinden alıntı)
Sesto Bruscantini (...) beni daha başlangıçta "uyarmıştı": "şunu bil ki senin yorumlayıcı özelliklerin kesinlikle sana öncelikle Buffo roller verilmesini sağlayacaktır ama - şunu da ekledi - bunları yapmak için çok iyi hazırlanmış olman gerekecek, vokaliteni sağlam tutmalısın, iyi geliştirmelisin, sadece aciliteli ve hecelemeye yönelik değil, ve bunun için de önce nefese bağlı şanı iyi öğrenmen gerekli, bu sesi dışarı vermek için doğru bir temeldir; aksi takdirde sadece konuşan bir komik (buffo) olursun!" ("operaclick" sitesinden alıntı)
Aciliteli Bel Canto mezzosopranosu (özellikle Rossini) Sonia Ganassi'nin sözleri: "her zaman nefesi iyi kontrol ederek hep acilite yaptım ve yapıyorum... iyi teknikle... tekniksiz hiçbir şey yapılamaz, ses bile çıkarılamaz, şan tekniktir, şan kendi enstrümanında devamlı ve ciddi bir çalışmadır"!!!
Luisa Terazzini:
"Akciğerlerin, diyaframın ve bütün nefes alma organlarının işlevini anlamak gerekli, çünkü şanın temeli nefes ve nefesin kontrolüdür.
Ben buradan, aşağıdan diyaframdan nefes alıyorum, bazılarının yaptığı gibi yukarıdan, göğüsün üst kısmından değil. Kreşendolar için her zaman biraz nefes saklıyorum, sadece kesinlikle gerekli olan şeylere ayırmak için, ve nefes almak için en rahat nokta neresiyse o zaman nefes alıyorum.
Bir şancı nefesine güvenmesini bilmelidir, tıpkı ayaklarının altındaki sağlam zemine güvendiği gibi. Titrek, kontrolsüz bir nefes, üzerine hiçbir şey inşa edemeyeceğiniz güvensiz bir temeldir; ve o temel geliştirilmedikçe ve kuvvetlendirilmedikçe şancı adayı hiçbir tatmin edici sonuç bekleyemez.
"Akciğerlerin, diyaframın ve bütün nefes alma organlarının işlevini anlamak gerekli, çünkü şanın temeli nefes ve nefesin kontrolüdür.
Ben buradan, aşağıdan diyaframdan nefes alıyorum, bazılarının yaptığı gibi yukarıdan, göğüsün üst kısmından değil. Kreşendolar için her zaman biraz nefes saklıyorum, sadece kesinlikle gerekli olan şeylere ayırmak için, ve nefes almak için en rahat nokta neresiyse o zaman nefes alıyorum.
Bir şancı nefesine güvenmesini bilmelidir, tıpkı ayaklarının altındaki sağlam zemine güvendiği gibi. Titrek, kontrolsüz bir nefes, üzerine hiçbir şey inşa edemeyeceğiniz güvensiz bir temeldir; ve o temel geliştirilmedikçe ve kuvvetlendirilmedikçe şancı adayı hiçbir tatmin edici sonuç bekleyemez.
Boğazda hiçbir baskı olmamalıdır. Ses sürekli hava akışı tarafından üretilmelidir. Bu hava akışını kontrol etmeyi öğrenmelisiniz, öyle ki boğazdaki hiçbir kas hareketi bunu engelleyemesin. Sesin seviyesi nefes aracılığıyla kontrol edilir." (Alıntı, "Caruso ve Tetrazzini Şarkı Söyleme Sanatında", Metropolitan Company Publishers, New York, 1909)
Ve şimdi bin sözden daha değerli olan bir video, burada ilahî Monserrat Caballé öğrencilerinden bazılarına pratik bir egzersiz yaptırıyor. Aynısını ben de benimkilere yaptırıyorum (ama onlardan kaçı bunu düzenli yapacak acaba?)
Herkese iyi nefesler!
M° Astrea Amaduzzi
M° Astrea Amaduzzi
